چرا خشکه‌کاری برنج در گلستان شکست خورد؟

یکی از دلایلی که کشاورزان کشت غرقابی را بر خشکه کاری ترجیح می دهند عدم استفاده از آب به شکل اقتصادی است. از 15 سال گذشته مساله سازگاری خشکسالی توسط سازمان جهاد کشاورزی شروع شده و امکان سنجی های لازم صورت گرفته است. نتیجه بررسی نشان داد که استان گلستان قابلیت و امکان اجرای خشکه کاری برنج را دارد. البته اجرایی شدن این طرح فقط در صورتی امکان پذیر خواهد بود که آب به صورت اقتصادی در اختیار کشاورز قرار گیرد؛ در غیر این صورت با همین شرایط کشاورز روش غرقابی را به جای خشکه کاری انتخاب خواهد کرد.

تفاوت روش غرقابی با روش خشکه کاری برنج
روش خشکه کاری و غرقابی برنج از لحاظ عملکرد با هم تفاوت دارند؛ به طوری که در روش غرقابی محصول نهایی برداشت شده کیفیت بهتری دارد. علت این امر این است که هر گیاه آبزی که از محیط آبی دور شود می‌تواند عملکردش تحت تاثیر قرار گیرد.

علت اصلی ممنوعیت کشت شالی (روش غرقابی) چیست؟
مصرف بی رویه و بدون برنامه ریزی آب دلیل اصلی برای ممانعت کشت برنج به صورت غرقابی است. به طوری که کشت شالی به جز استان مازندران و گیلان در سایر استان های شمالی ممنوع می باشد؛ مگر آنکه مساحت زیر کشت حدود هفت هزار مترمکعب باشد. به عبارت دیگر با استفاده از شیوه های نوین امکان کشت برنج به صورت غرقابی حتی تا مساحت 7000 مترمکعب امکان پذیر است؛ ولی مساله اصلی مصرف صحیح و به جای آب می باشد.

راه حلی برای قبل طرح خشکه کاری برنج از سوی کشاورزان

برای اینکه کشاورزان مجاب شوند که از روش خشکه کاری به جای غرقابی برای کشت برنج استفاده کنند باید سیاست گذاری درباره آب مورد استفاده کشاورزی تغییر کند. به این صورت که یا آب به شکل حجمی در اختیار کشاورز برای کشت برنج قرار گیرد یا اینکه بین کشاورزان دارای مجوز برداشت با کشاورزان فاقد مجوز برداشت آب تفاوت قائل شویم.

راه حل دیگر اصلاح قیمت محصولات رقیب است تا از کشت شالی جلوگیری شود؛ زیرا تا وقتی قیمت این محصولات را اصلاح نکنیم همچنان کشاورزان کشت برنج را بر سایر محصولات ترجیح خواهند داد. به طور کلی برای اینکه خشکه کاری برنج در گلستان به خوبی اجرا گردد باید با آب اقتصادی به کشاور داده شود یا اینکه قیمت محصولات رقیب را افزایش داد.

ابزارهای مورد نیاز برای تغییر الگوی کشت

برای اینکه اهداف مربوط به الگوی کشت مثل ممنوعیت کشت غرقابی برنج تحقق یابد به ابزارهایی نیاز است. اولین گام وزارت جهاد کشاورزی برای حرکت به سوی الگوی کشت صحیح، هدفمندی یارانه ها است و در بخش کشاورزی باید یارانه پرداختی با الگوی کشت مطابق باشد. همچنین باید کود یارانه‌ای با الگوی کشت مطابقت داشته باشد؛ اگر برای کشت یک محصول گفته شود که چه کار بکند باید اعتبار آن نیز تامین شود.

جمع بندی
به طور ذاتی کشاورزی از مشاغلی است که نیاز به آب زیاد دارد؛ بنابراین نمی توان اظهار کرد که بدون آب بهره وری آن به بالاترین سطح خود برسد. اکنون فرهنگ سازی عدم کشت شالی مورد توجه قرار گرفته و بیشتر اعتبارات ترویجی و اطلاع‌رسانی به این موضوع اختصاص یافته است. به دلیل محدود بودن پتانسیل آب استان گلستان به کشاورزان اعلام شده که طبق میزان آب موجود سطح زیر کشت شالی را مشخص نمایند تا خسارتی به محصولات آن‌ها وارد نشود.